De invloed van stress op je gezondheid
Stress of spanning voelen is normaal en was in het verleden van levensbelang. In de oertijd hadden we bij gevaar 2 opties: vechten of vluchten. Voor beide opties is meer spierkracht nodig en dus meer energie wat betekent dat je bloedsuikerspiegel omhoog zal moeten.
Je bijnieren nemen in deze fight-flight reactie een cruciale rol in. Ze zorgen ervoor dat er adrenaline vrij komt wat ervoor zorgt dat je scherp bent en dus adequaat kunt reageren. Ook zorgen de bijnieren ervoor dat de stressreactie uitgezet wordt door de productie van het hormoon cortisol. Naast een bloedsuikerverhogende werking heeft dit hormoon ook een ontstekingsremmende werking.
In onze huidige samenleving worden we dagelijks geconfronteerd met stressvolle situaties. Weinig ontspanning, je zorgen maken, het ouderschap, je werk, een verhuizing, ziekte en voeding kan de reden zijn voor stress. Zelfs het kijken van een spannende film veroorzaakt (ongemerkt) een stress reactie. Al deze stressmomenten bij elkaar geven een opeenstapeling van stress, waardoor we uiteindelijk helemaal niet meer stressbestendig zijn.
Acute stress
Bij een normale stressreactie gebeurt er het volgende. Je hartslag gaat omhoog, je bloeddruk stijgt, je gaat sneller ademen, je gaat zweten en je bent alerter. Bovendien gaat de energie in je lichaam naar je spieren om of hard weg te rennen (flight) of te vechten (fight). Dit wordt veroorzaakt door de adrenaline die vrijkomt.
Je lichaam bereid zich zo voor om zo goed mogelijk te kunnen reageren op de ‘gevaarlijke situatie’. Vervolgens produceren de bijnieren cortisol. Dit hormoon zorgt ervoor dat dit zogenaamde flight-fight systeem weer uitgezet wordt en eventueel wonden door het vechten of vluchten worden gerepareerd door de ontstekingsremmende werking van cortisol.
Chronische stress
Dit fight-flight systeem is dus een prima systeem om te kunnen overleven. Alleen…ons lichaam kent het verschil niet tussen ‘schoonmoederstress’, ‘help ik sta oog in oog met een tijger stress’ en ’te weinig tijd stress’. Het herkent simpelweg het fenomeen chronische stress niet.
Bij langdurige stress zien we dan ook het volgende gebeuren. Ook hier gaat treedt het fight-flight systeem in werking, wordt er adrenaline geproduceerd en maken de bijnieren grote hoeveelheden cortisol aan. Na deze fase van overbelasting komt er een moment dat de bijnieren zoveel cortisol en adrenaline moeten produceren dat ze uitgeput raken. In dit geval spreken we dan van een uitgeputte bijnier.
Cortisol heeft invloed op heel veel fysiologische systemen in het lichaam en wanneer chronische stress ervoor zorgt dat de cortisolspiegels ontregeld zijn, ontstaan er wezenlijke problemen.
Stress is ziekmakend
- Zo heeft chronische stress veel invloed op je spijsvertering. Je lichaam krijgt het signaal om aan te vallen of te vluchten en zet je spijsvertering in dit geval op hold. Niet echt handig als je naar het toilet moet als je aan het vluchten bent.
- De bijnieren hebben ook invloed op ons immuunsysteem. Wanneer je aan het vluchten bent voor de tijger gaat je energie immers naar je spieren en niet naar het immuunsysteem.
- Deze bijnieroverbelasting heeft als gevolg vaak ziek zijn of vage klachten ontwikkelen zoals vermoeidheid, slapeloosheid, allergieën die de kop op steken of verergeren, huidklachten, maar ook bloedsuikerschommelingen.
- Door deze bloedsuikerschommelingen is de behoefte aan suiker groot en wordt er vaak gegrepen naar ongezonde snacks die snelle koolhydraten (suikers) bevatten waardoor je het probleem niet oplost.
Bijnieruitputting
Wanneer deze situatie heel lang aanhoudt kan de situatie ontstaan dat de bijnieren uitgeput raken. We noemen dit ook wel Adrenal Fatigue.
De lijst met symptomen van bijnieruitputting is lang.
- spijsverteringsproblemen
- lage bloedsuikerspiegel
- vermoeidheid
- drang naar zoet en/of zout
- ontstekingen
- lage bloeddruk
- moeite met inslapen
- moeite met opstaan
- depressieve klachten
Bij vermoeden van een bijnieruitputting kan een speekseltest worden afgenomen om de cortisolwaarden te bepalen. Bijnieruitputting is een serieuze aandoening waarbij hulp noodzakelijk is. Simpelweg een weekendje bijtanken is niet voldoende.
Overigens wordt bijnieruitputting nog niet door de medische wereld erkent. De ziekte van Addinson wel, hierbij functioneren de bijnieren helemaal niet meer.
Zoek in het geval van aanhoudende stress hulp. Een deel van de behandeling zal bestaan uit (cognitieve) therapie, een deel uit suppletie & voeding en een deel uit ontspanningsoefeningen (yoga & meditatie) en beweging.
Voeding bij stress
Om je lichaam zo optimaal mogelijk te voeden, maar ook om de stress te verlagen (of in ieder geval niet verhogen) kun je ook je voedingspatroon aanpassen. Voorop staat dat voeding die stress veroorzaakt in het lichaam vermeden moet worden. Maar wist je dat voeding ook een ontspannende werking kan hebben?