Oud en wijs: een (r)evolutionaire kijk op gezondheid

Astma, COPD, suikerziekte, kanker, hielspoor, acne, bijziendheid, hart- en vaatziektes, botontkalking, obesitas, slapeloosheid, jicht, lage rugpijn, hooikoorts, platvoeten, prikkelbare darmsyndroom, ADHD, depressie, gaatjes. Het is slechts een klein deel van veelvoorkomende ziektes die vroeger een zeldzaamheid waren. Tijdens geneeskunde leerde ik op de snijzaal hoe ingenieus ons lichaam gebouwd is. Hoe bijzonder het is als alles functioneert en je gezond bent. Ook kwam ik in aanraking met de verwoestende invloed van huidige leefgewoonten op de gezondheid. Ik zag zwarte rokerslongen, dichtgeslibde vaten en vervette levers. Zonde! Onze leefstijl en leefomgeving is in veel gevallen de bepalende factor of we ziek worden. Waar dit aan ligt is uit te leggen vanuit een evolutionair  perspectief op gezondheid.

Evolutionaire geneeskunde

Voor een verklaring van gezondheid en ziekte gaan we terug naar onze oorsprong. Het menselijk lichaam is in miljoenen jaren geëvolueerd naar een bijna perfecte staat om te overleven. We zijn zo gebouwd dat we precies passen in de omgeving waarin we leven. Bijvoorbeeld beschermd een donkere huid in Afrika tegen zonverbranding. Ook hebben veel vervelende symptomen een functie.  Zo ontwikkelen we koorts omdat bacteriën slecht gedijen bij hogere temperatuur. En een hardnekkige hoest is een nuttig mechanisme om de longen schoon te houden. Het zijn voorbeelden van een evolutionaire kijk op geneeskunde.

Mismatch ziektes

Nu is er een ‘maar’ aan dit verhaal.  De omgeving waarvoor de mens perfect is aangepast, is niet onze huidige omgeving. Het ontstaan van landbouw en veeteelt en de industriële revolutie deed ons leven in een razend tempo veranderen. Eten is geen schaarste meer, mensenhanden zijn vervangen door machines en gemotoriseerde voertuigen brengen ons met groot comfort ergens heen. De evolutie hield deze veranderingen niet bij.  De mens staat onder stress van een overvloed aan eten, een minimum aan beweging en een veeleisende maatschappij. Dit veroorzaakt zogenaamde ‘mismatch’ ziektes. Het zijn veelvoorkomende ziektes, die eerder zelden voorkwamen. Ze worden veroorzaakt door een ‘mismatch’ tussen het menselijk lichaam en de huidige leefstijl en omgeving.

Voorbeelden van ‘mismatch ziektes’

• Obesitas: schaarste aan eten was lang geleden geen uitzondering. De meest aangepaste mens was effectief in het opslaan van reserves. In de huidige (westerse) wereld, waar eten in overvloed is, komt zo’n spaarzame stofwisseling minder uit. Bovendien wordt in de voedingsindustrie gehoor gegeven aan onze natuurlijke hang naar suiker en zout. Dat komt niet ten gunste van ons gewicht en geeft een hoger risico op vele andere ziektes als diabetes en hypertensie.
• Lage rugpijn: voordat machines veel werk uit handen namen, vertrouwden we op onze spierkracht. Een uitgebalanceerde houding, ondersteund door goed ontwikkelde spieren was het resultaat. De hoeveelheid uren die we momenteel inactief zijn, gaat ten koste van spieropbouw en veroorzaakt pijnklachten in het bewegingsapparaat.
• Bijziendheid: op steeds jongere leeftijd, hebben meer mensen een bril nodig om ook het verre beeld scherp op het netvlies te krijgen. Het veelvuldig staren naar een computerscherm en meer tijd binnenshuis doorbrengen zijn hieraan gerelateerd.
• Slapeloosheid: kunstlicht, stress, weinig lichamelijk activiteit overdag. Het zijn allemaal factoren die slapeloosheid in de hand werken.

Hier vind je 12 tips voor een goede nachtrust!

Vertaling naar het hier en nu

En nee, de oplossing is níet dat we ons bontvel aantrekken en weer gaan leven als de oermens. Wél draagt een evolutionaire kijk op ziekmakende leefgewoonten en omgeving bij aan bewustwording. En als je snapt wat de basis van gezondheid is, kan je hier naar gaan leven. Ineens is het duidelijk waarom onbewerkte voeding, goede nachtrust, actief leven en voldoende ontspanning zo belangrijk zijn. Miljoenen jaren evolutie van de mens hebben immers geleid tot de ideale balans.

Kanttekening

Lezers van Eat.Pure.Love streven vanzelfsprekend een gezonde leefstijl na. Deze keuze voor gezondheid is niet voor iedereen weggelegd. Ik geloof dat er naast een individuele verantwoordelijkheid voor gezondheid, ook een rol voor de overheid is weggelegd ter preventie van ziektes. Een wandelpauze op werkdagen, minder roltrappen en vooral openheid en onderwijs over gezonde keuzes. Gezondheid is een recht dat voor iedereen zou moeten gelden.

Heb je mijn artikel over Integrative Medicine al gelezen?

Health is wealth!

Willemijn Geluk
Huisarts in opleiding
Opleiding voor Integrative Medicine

Volgen jullie Eat.Pure.Love al op social media? Het lijkt ons leuk om jullie daar ook te zien!
Facebook | Instagram | Twitter | Pinterest | YouTube| Bloglovin’

Uitgelichte afbeelding: Shutterstock