Kombucha (spreek uit als komboetsja) brengt mij in gedachten weer terug naar Canggu. Tijdens onze trip naar Bali fietsten we op zondagochtend langs de lokale markt bij Yoga Samadi Bali. Daar werd onder andere homemade Kombucha aangeboden. Zelf kombucha maken is even werk, maar als je eenmaal de smaak te pakken hebt, dan wil je niet anders meer dan deze gefermenteerde theedrank. Bye, bye Coca Cola!
Leuk weetje! Je kunt bij de tweede fermentatie je eigen smaak toevoegen. Vers fruit of sap toevoegen zorgt voor een iets zoetere smaak. Maar ook kruiden als munt of verse gember is erg lekker. De mogelijkheden zijn eindeloos. Kies gewoon wat jij lekker vindt! Op deze manier maak je jouw eigen gezonde frisdrank.
Fermenteren kun je leren!
Er gaat eigenijk geen dag voorbij zonder dat je iets iets eet of drinkt wat gefermenteerd is. Yoghurt, kaas, rode wijn, chocolade, bier, brood en zuurkool zijn slechts enkele voorbeelden van gefermenteerde producten. Meer lezen over fermentatie?
Alle ins and outs van fermenteren
SCOBY
Kombucha is een verfrissend drankje met een zoetzure smaak dat ontstaat door de fermentatie van gezoete thee. Door het toevoegen van een zogeheten SCOBY (Symbiotic Culture of Bacteria and Yeast) worden de aanwezige suikers gefermenteerd. De bacteriën en gisten in deze SCOBY ‘eten’ de suikers in de theedrank en produceren hierbij koolzuurgas, alcohol, azijnzuur, gluconzuur, glucuronzuur, foliumzuur, melkzuur, enzymen, vitamine C en B-vitamines (B1, B2, B3, B6 en B12). De alcohol die ontstaat bij dit proces is normaal bij het vergisten van suikers. Dit percentage is laag en hooguit 1%.
Ik ben zelf gestart met dit startpakket, inclusief biologische SCOBY.
De gezondheidsvoordelen van kombucha
- De aanwezigheid van zuren en enzymen ondersteunen en verbeteren je spijsvertering.
- Kombucha bevat (net als ieder gefermenteerd product) goede probiotische bacteriën die een belangrijke rol spelen bij een gezonde spijsvertering.
- Een goede darmgezondheid geeft je immuunsysteem een boost. Door je darmflora te versterken zul je indirect je gezondheid verbeteren. Naast het effect op de spijsvertering bevat kombucha vitamine C wat het immuunsysteem ondersteunt.
- Kombucha bevat glucuronzuur. Deze lichaamseigen stof wordt geproduceerd in de lever. Glucuronzuur ondersteunt daar de lever en daarmee de reinigende en ontgiftende werking van het lichaam. Samen met bilirubine (de afvalstof van afgebroken hemoglobine) bindt het gifstoffen die vervolgens veilig uitgescheiden kunnen worden.
- Kombucha heeft antibiotische eigenschappen. Het aanwezige usninezuur heeft een onder andere een antibacteriële werking.
- Kombucha bevat glucosamine, een belangrijke bouwstof en stimulator van de productie van zogeheten proteoglycanen. Deze zorgen voor het behoud van stevig en gezond kraakbeen.
Wat heb je nodig?
1 liter (gefilterd) kraanwater of bronwater zonder koolzuur
2 tl (5-7 gram) biologische en pure groene of zwarte thee*
100 gr biologische (riet) suiker per liter water
1 kombucha-scoby
30 ml witte natuurazijn per liter als starter (of gebruik 50 ml kombucha van een eerdere drank)
*Ga voor pure thee zonder toevoegingen van aroma’s.
schone glazen (weck)pot met een inhoud van minimaal 1 liter
glazen beugelflessen
PH-strips
thermometer
luchtdoorlatende (thee) doek
elastiek
Zo ga je te werk
- Breng het (gefilterde) water aan de kook. Ik gebruik zelf een ketel om water te koken, dus ik giet na het koken het water over een in theepot. Voeg hieraan de theeblaadjes toe en laat dit een kwartiertje trekken. Hierna kun je de thee zeven en af laten koelen.
- Laat de thee afkoelen tot ongeveer 45 graden en voeg de suiker toe. Roer even goed door en giet over in je glazen pot.
- Kombucha houdt van temperaturen tussen de 15-30 graden. Laat de thee dus afkoelen tot 30 graden voordat je de scoby bij de thee doet.
- Voeg samen met de scoby ook de azijn toe (of de kombucha van een eerdere drank). Door zuur toe te voegen aan je drank geef je jouw zuurminnende scoby de beste start en bovendien voorkomt de zure omgeving de groei van ongewenste bacteriën.
- Dek de glazen pot af met een luchtdoorlatende doek, doe er een elastiek omheen en zet weg op een zuurstofrijke plek op kamertemperatuur. Vermijd een plek in de zon.
- Een dag of 10-14 bij kamertemperatuur geeft gemiddeld genomen een lekkere en zoetzuur resultaat. Hoe langer je de kombucha laat fermenteren, des te zuurder je theedrank wordt. Er worden namelijk meer suikers omgezet naar mate je de kombucha langer laat fermenteren.
- Na 10-14 dagen kun je de ph meten van de kombucha. Deze zou tussen de 2,5 en 4 moeten zijn. Is dit het geval?
- Dan kun je de SCOBY verwijderen en de thee overgieten in een glazen beugelfles. Denk eraan, wel even zeven. Hiervoor kun je een schoon stuk kaasdoek, een zakdoek of een papieren filter gebruiken.
- Bewaar wat van de drank als starter voor je volgende kombucha en natuurlijk om je zwam in leven te houden.
- Tijdens het tweede fermentatieproces (dus na het overgieten in de afgesloten fles) ga je druk opbouwen. De resterende zuurstof geeft namelijk nog een nagisting. Tijd voor de bubbels dus! Na een dag of 2 is jouw kombucha ready to go! Bewaar aangebroken kombucha in de koelkast.
Tips & Tricks
Waar haal je een scoby vandaan?
Om te beginnen heb je natuurlijk een scoby nodig. Ik kocht mijn eerste scoby, inclusief starterspakket hier. Maar check vooral ook even Marktplaats of de Ekoplaza bij jou in de buurt.
Help mijn scoby groeit!
Je zult zien dat je scoby naarmate het fermenteerproces vordert gaat groeien. Het kan zijn dat hij een beetje dikker wordt of dat er een tweede schijf ontstaat. Het extra stuk kun je verwijderen. Zonde om weg te gooien natuurlijk. Misschien kun je er iemand blij mee maken die wil starten met fermenteren?
Smaakje toevoegen?
Tijdens de tweede fermentatie kun je gaan experimenteren met smaakjes! Aardbeien, kaneel, bosvruchten, perzik, citroen, vanille, … Whatever you like! Laat dit nog een aantal dagen fermenteren in een afgesloten fles op kamertemperatuur.
Need a break?
Tsja, het kan maar zo zijn dat je een heerlijke vakantie geboekt hebt. Of dat de kombucha je oren uitkomt. In dit geval kun je de kombuchazwam eventueel invriezen. Voeg voor de zekerheid wat extra vocht toe. Hoe lager de temperatuur, des te trager de fermentatie.
Zuurstof nodig
Bij het fermenteren van kombucha is zuurstof nodig, de drank moet dus in contact komen met zuurstof. Een glazen pot met een wijde opening werkt hiervoor het best. Deze dek je af met een luchtdoorlatende doek en maak je vast met een elastiek. Op deze manier houdt je fruitvliegjes op afstand en voorkom je schimmelvorming.
Labelen
Wanneer je de smaak te pakken hebt en meerdere flessen kombucha maakt is het handig om je voorraadje te gaan labelen. Schrijf de datum van bottelen en de toegevoegde smaak op de fles.
Te zuur?
Oeps, het kan natuurlijk gebeuren dat jouw kombucha te zuur is naar je smaak. Eventueel kun je nog wat honing of vruchtendrank toevoegen om wat te zoeten. De volgende keer kun je korter fermenteren of meer suiker gebruiken.
Geen bubbels?
Misschien zijn er niet voldoende suikers meer om koolzuurgas te produceren. Per 750 milliliter kun je een theelepel suiker toevoegen.
Je scoby bewaren
Nadat je de SCOBY na de eerste fermentatie verwijderd hebt kun je deze gemakkelijk bewaren. Hiervoor leg je de SCOBY in een glazen pot met wat vers gemaakte theedrank (zo’n 100 milliliter). Eventueel kun je deze gaandeweg wat aanvullen en verversen met verse theedrank. Zo blijft je SCOBY gebruiksklaar voor de volgende fermentatie.
Kombucha is eigenwijs
Geen enkele fermentatie zal hetzelfde zijn. Dit maakt zelf kombucha maken ook zo leuk!
Gebruik
Start met een kleine hoeveelheid kombucha per dag. Dit kun je geleidelijk opvoeren naar een glas per dag.
Better safe than sorry
Heb je twijfels over het gebruik van kombucha? Overleg dan vooraf met je arts of voedingsdeskundige of kombucha in jouw geval een goed idee is.
Enjoy your homemade champaign!
Wat zijn jullie ervaringen met zelf kombucha maken?
ik wil graag exacte info over hoe ik de zwam kombucha kan invriezen om evt. later weer verder te gaan er mee. de gevonden berichtgeving is diffuus en vooral negatief.
Ik heb een 15 liter RVS vat met verwarming en een RVS aftapkraan. Als afsluiting gebruik ik een dubbel gevouwen theedoek met een post elastiek er strak omheen.
Mijn brouwvat staat op een plaats waar het niet gestoord wordt of in de weg staat.
Ik laat mijn scoby gewoon in het met thee en suiker gevulde vat zitten als ik er een poos geen tijd voor of zin in heb. In verband met verhuizing, veel verbouwen en een hoop andere zaken heb ik er 1 1/2 jaar niet naar omgekeken. Tot mijn verbazing was alles nog prima in orde, allen had mijn scoby het hele vat gevuld… 15 kg scoby dus… Ik heb er een stuk afgehaald en ben daar mee weer op nieuw begonnen. Ik heb net mijn eerste 4 heerlijke liters getapt !
hoeveel thee en suiker neem je voor het scobyhotel? moet het in verhouding tot de 2 liter waar je 10 gr en 200 gr suiker gebruikt? Je hebt minder water nodig, moet je dan minder thee en suiker nemen?
Ik heb mijn eerste kombucha gebrouwd. Het ruikt goed en ziet er goed uit. Ik ben alleen niet helemaal zeker of het goed is gegaan omdat er een nieuwe schuif boven mijn bestaande Scoby is gevormd en die scoby is wittig, een andere kleur dan mijn originele scoby. Heb je daar toevallig ervaring mee? Andere vraag. Mijn ph-waarde is aan de hoge kant. Wat kan ik hier tegen doen volgende keer? Thanks!
Er is heel veel informatie beschikbaar. Ook video. Volgens mij is dit zo niet de juiste werkwijze. Begin het eventueel al te doen en geef het idee en wat de effecten zijn tijd. Bekijk alle informatie gewoon meerdere keren tot je er vrede mee hebt en je het meer kan peilen. Of wachten tot dat moment als het geen probleem is.
Dit werkt anders als andere dingen die je kent. Zgn. scobys worden bij kamertemperatuur bewaard in een hoeveelheid kombucha. Of indien toch al wat meer gevorderd probeer het met een tweede scoby of invriezen kan.
Tot zover is het mijn conclusie dat ik een fermentatievat nodig heb, alleen al voor constant één theeglas (250 ml) per dag. In feite is een vat van 10 liter nodig volgens mijn berekeningen. Invriezen kom ik niet zo tegen.
Of met allemaal glazen potten zitten. Wat niets is.
Wat ik wel grappig vond is dat ik op Aliexpress vrij bereikbaar alles zag wat nodig is daarvoor. Met bijv. termen als kombucha fermenter. Maar wat ik ga doen weet ik nog niet.
Het wordt trouwens niet veel genoemd maar het is hier niet Florida e.d. qua temperatuur. Fermenteren is per product, bier, kombucha, wijn enz. een vaste constante temperatuur.
Ik heb er geen praktijkervaring mee, maar het genoemde feit is in ieder geval dat kombucha fermenteren op lagere wisselende temperatuur kan leiden tot verrotting in de scoby of kombucha. Of misschien is het gevaar in de praktijk heel klein en verwaarloosbaar.
Dat is juist mooi een nieuwe schijf. Je kunt deze nieuwe schijf gebruiken en de oude weggooien of doorgeven.
Mijn kombucha was deze keer ook aan de zure kant, te lang laten fermenteren.
Ik maak me er niet zo druk om, gooi het gewoon weg.
Mijn nieuwe is ook klaar en die is heerlijk.
Hallo,
Als mijn Kombucha klaar is en in de fles zit komt er na een paar dagen een wolkje of wolkjes in. Is dit normaal kan dat kwaad of wat moet ik er mee. Het lijkt me niet erg fris om dit te drinken of wel???